Kültürel Miras ve Yöntem

Mirasım Nerede, herkesin faydalanabileceği, menşei Türkiye olan ve dünyaya yayılmış somut kültür varlıklarının bir araya getirildiği bir çevrim içi kültürel miras veri tabanıdır. Mirasın Nerede’den kültür turizmi kapsamında müze ve ören yerlerini ziyaret eden, Türkiye’nin tarihi, kültürel ve arkeolojik değerlerini öğrenmek isteyen kişilerin ve kültürel miras, tarih ve arkeoloji üzerine çalışan öğrenci, STK ve akademisyenlerin faydalanmasını amaçlıyoruz.

Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, Avrupa ülkelerinden gelen arkeologlarla, araştırmacılarla ve gezginlerle başlayan arkeolojik eserleri yağmalama akını, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerine kadar devam etti. Bu süre zarfında yapılan bilimsel ve amatör kazılar sonucunda gün yüzüne çıkan ve yurt dışına götürülen binlerce tarihi ve kültürel miras ait olduğu topraklardan çalındı ve o topraklarda yaşayan insanlardan koparıldı. Tüm bu eserler başka ülkelerde yer alan kamu veya özel müzeler ya da kişisel koleksiyonlarda sergilendiğinden, siyasi sınırlar bu mirasla çeşitli kültürel ve politik amaçlarla ilişki kurmak isteyen kişileri kısıtlıyor. Dolayısıyla, günümüzde Türkiye’den götürülmüş bütün kültürel miras eserlerini sosyal kimliklerinin bir parçası olarak gören kişilerin tüm bu eserlere erişimini ve onlardan yararlanabilmesini engelleyen tüm uygulama ve politikaların insan hakları, dolayısıyla kültürel miras hakkı ihlali olarak değerlendiriliyor.
Mirasım Nerede coğrafya, geçmiş, kültür ve mekân gibi bilgi kaynaklarının daha iyi okunması ve bu kaynakların herkes için erişilebilir olması için dünya müzelerindeki Türkiye menşeli kültür varlıklarının derlenmesini ve dijital bir ortamda erişime sunulmasını amaçlayarak bu kültürel hakkın ihlaline karşı şeffaflığı ve bilgiye erişim hakkını savunur. Dolayısıyla, kültürel miras hakkında bilgi sahibi olmak ancak eserleri yerinde inceleyip görme fırsatına, zamanına sahip olmayan ve müzelerin sağladığı kamuya açık tüm kaynaklara erişmek isteyen hedef grubun kültürel mirasa, tarihi ve arkeolojik birikime ilişkin bilgiye erişiminin kolaylaştırılması ve dolayısıyla dijital araçlarla bu bilgi ve birikimin erişilebilir olması bu çalışmanın odak noktası.

Yurtdışındaki müze ve koleksiyonlarda yer alan anıtlar, heykeller, kitabeler ve arkeolojik eserler gibi tüm taşınabilir veya taşınmaz somut kültürel eserlerimiz hakkında detaylı bir envanter çalışması şimdiye kadar hiç yapılmamıştı, dolayısıyla Mirasım Nerede bu alanda yapılan ilk ve yenilikçi bir çalışma. Geçmişte, yabancı müze depolarının ve bazı özel koleksiyonların erişilebilir olmaması nedeniyle Türkiye’den giden kültür varlıklarına ilişkin bir değerlendirme yapılmasının mümkün olmadığı inancı hakimdi. Ancak artık tüm dünyada ve Türkiye’de daha çok kültürel ve arkeolojik değerleri tanımak isteyen kişilerin ilgi odağında olan kültürel miras, yeni teknolojilerle birlikte dijital platformlara kayarak daha fazla erişilebilir hale geliyor. Özellikle pandeminin dijital müzeciliği ön plana çıkarması ve müzelerde yer alan somut kültürel varlık koleksiyonlarının internette erişime açılması sebebiyle anıtlar, heykeller, resimler ve arkeolojik eserler gibi somut kültürel varlıklara ilgi arttı ve Türkiye’nin zengin kültürel mirasının geniş kitlelerce keşfedilmesinin ve yeniden yorumlanmasının önü açıldı.
Bahsi geçen tüm bilgi kaynaklarına mekân ve tarih bağlamında sunan dijital koleksiyona erişen kişilerde ve kurumlarda kültürel mirasın tanınması, sahiplenilmesi ve keşfedilmesi konusunda toplumsal bilinçlenmenin artması ve daha etkin bir toplumsal farkındalık yaratılması isteniyor. Mirasım Nerede; bu mirasın yaşatılması, sahiplenilmesi konusunda bir dönüm noktası ortaya koymayı, birey ve koruma çalışmaları yapan kurumlar arasındaki iletişimi artırarak bilimsel bir referans çalışması niteliği ile kültürel miras hak savunuculuğuna katkı sağlamayı amaçlıyor.

İnsanların ortak kimlikler üretmesinde ve yaşadıkları yerlere aidiyet hissetmesinde önemli bir rol oynayan kültürel miras, insanlığın ortak belleğini oluşturan bütün soyut ve somut değerler bütünü olarak tanımlanıyor. Bu değerlerin toplumsal belleğin inşası ve gelecek kuşaklara aktarılması, korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için kültür varlıklarını anımsamak, yaşatmak ve en önemlisi bu değerlere erişilebilirliği sağlamak kültürel haklar bağlamında büyük öneme sahip.