Kültürel Miras ve Yöntem
Mirasım Nerede, herkesin faydalanabileceği, menşei Türkiye olan
ve dünyaya yayılmış somut kültür varlıklarının bir araya
getirildiği bir çevrim içi kültürel miras veri tabanıdır.
Mirasın Nerede’den kültür turizmi kapsamında müze ve ören
yerlerini ziyaret eden, Türkiye’nin tarihi, kültürel ve
arkeolojik değerlerini öğrenmek isteyen kişilerin ve kültürel
miras, tarih ve arkeoloji üzerine çalışan öğrenci, STK ve
akademisyenlerin faydalanmasını amaçlıyoruz.
Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, Avrupa
ülkelerinden gelen arkeologlarla, araştırmacılarla ve
gezginlerle başlayan arkeolojik eserleri yağmalama akını,
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerine kadar devam etti. Bu
süre zarfında yapılan bilimsel ve amatör kazılar sonucunda gün
yüzüne çıkan ve yurt dışına götürülen binlerce tarihi ve
kültürel miras ait olduğu topraklardan çalındı ve o topraklarda
yaşayan insanlardan koparıldı. Tüm bu eserler başka ülkelerde
yer alan kamu veya özel müzeler ya da kişisel koleksiyonlarda
sergilendiğinden, siyasi sınırlar bu mirasla çeşitli kültürel ve
politik amaçlarla ilişki kurmak isteyen kişileri kısıtlıyor.
Dolayısıyla, günümüzde Türkiye’den götürülmüş bütün kültürel
miras eserlerini sosyal kimliklerinin bir parçası olarak gören
kişilerin tüm bu eserlere erişimini ve onlardan
yararlanabilmesini engelleyen tüm uygulama ve politikaların
insan hakları, dolayısıyla kültürel miras hakkı ihlali olarak
değerlendiriliyor.
Mirasım Nerede coğrafya, geçmiş, kültür ve mekân gibi bilgi
kaynaklarının daha iyi okunması ve bu kaynakların herkes için
erişilebilir olması için dünya müzelerindeki Türkiye menşeli
kültür varlıklarının derlenmesini ve dijital bir ortamda erişime
sunulmasını amaçlayarak bu kültürel hakkın ihlaline karşı
şeffaflığı ve bilgiye erişim hakkını savunur. Dolayısıyla,
kültürel miras hakkında bilgi sahibi olmak ancak eserleri
yerinde inceleyip görme fırsatına, zamanına sahip olmayan ve
müzelerin sağladığı kamuya açık tüm kaynaklara erişmek isteyen
hedef grubun kültürel mirasa, tarihi ve arkeolojik birikime
ilişkin bilgiye erişiminin kolaylaştırılması ve dolayısıyla
dijital araçlarla bu bilgi ve birikimin erişilebilir olması bu
çalışmanın odak noktası.
Yurtdışındaki müze ve koleksiyonlarda yer alan
anıtlar, heykeller, kitabeler ve arkeolojik eserler gibi tüm
taşınabilir veya taşınmaz somut kültürel eserlerimiz hakkında
detaylı bir envanter çalışması şimdiye kadar hiç yapılmamıştı,
dolayısıyla Mirasım Nerede bu alanda yapılan ilk ve yenilikçi
bir çalışma. Geçmişte, yabancı müze depolarının ve bazı özel
koleksiyonların erişilebilir olmaması nedeniyle Türkiye’den
giden kültür varlıklarına ilişkin bir değerlendirme yapılmasının
mümkün olmadığı inancı hakimdi. Ancak artık tüm dünyada ve
Türkiye’de daha çok kültürel ve arkeolojik değerleri tanımak
isteyen kişilerin ilgi odağında olan kültürel miras, yeni
teknolojilerle birlikte dijital platformlara kayarak daha fazla
erişilebilir hale geliyor. Özellikle pandeminin dijital
müzeciliği ön plana çıkarması ve müzelerde yer alan somut
kültürel varlık koleksiyonlarının internette erişime açılması
sebebiyle anıtlar, heykeller, resimler ve arkeolojik eserler
gibi somut kültürel varlıklara ilgi arttı ve Türkiye’nin zengin
kültürel mirasının geniş kitlelerce keşfedilmesinin ve yeniden
yorumlanmasının önü açıldı.
Bahsi geçen tüm bilgi kaynaklarına mekân ve tarih bağlamında
sunan dijital koleksiyona erişen kişilerde ve kurumlarda
kültürel mirasın tanınması, sahiplenilmesi ve keşfedilmesi
konusunda toplumsal bilinçlenmenin artması ve daha etkin bir
toplumsal farkındalık yaratılması isteniyor. Mirasım Nerede; bu
mirasın yaşatılması, sahiplenilmesi konusunda bir dönüm noktası
ortaya koymayı, birey ve koruma çalışmaları yapan kurumlar
arasındaki iletişimi artırarak bilimsel bir referans çalışması
niteliği ile kültürel miras hak savunuculuğuna katkı sağlamayı
amaçlıyor.
İnsanların ortak kimlikler üretmesinde ve
yaşadıkları yerlere aidiyet hissetmesinde önemli bir rol oynayan
kültürel miras, insanlığın ortak belleğini oluşturan bütün soyut
ve somut değerler bütünü olarak tanımlanıyor. Bu değerlerin
toplumsal belleğin inşası ve gelecek kuşaklara aktarılması,
korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için kültür
varlıklarını anımsamak, yaşatmak ve en önemlisi bu değerlere
erişilebilirliği sağlamak kültürel haklar bağlamında büyük öneme
sahip.